Anonim Şirketlerin kuruluşlarında veya sermayelerini arttırdıklarında çıkardıkları payların bedelinin itibari değeri aşan kısmı Kurumlar Vergisinden istisnadır. Bu durum emisyon primi istisnası olarak adlandırılır.
Anonim şirketlerde kuruluş veya sermaye artırımı esnasında, pay senedinin üzerinde yazılı değerden (yani itibari değerinden ) daha yüksek değerle çıkarılması halinde, itibari değer ile satış bedeli arasındaki fark: Emisyon Primi (Agio) olarak adlandırılır ve bu paya da primli pay denir.
Anonim şirketlerin hisse senetlerini itibari kıymetlerinden yüksek bir bedelle ihraç edebilmeleri için ana sözleşmelerinde bu konuda bir hüküm bulunması veya genel kurul tarafından bu yönde bir karar verilmesi gereklidir. (TTK md. 286/2). Sermaye Piyasası Kanunu’na tabi ve kayıtlı sermaye sistemini seçmiş bulunan şirketlerde ise yönetim kurulunca kayıtlı sermaye tavanı içerisinde gerçekleştirilecek sermaye artırımlarında, emisyon primli (bir başka deyişle itibari kıymetinin üzerinde bir bedelle) hisse senedi ihraç yetkisi ana sözleşme ile yönetim kuruluna verilebilir (SPK md. 12/5)
Emisyon Primi, Herhangi bir şart olmaksızın kurumlar vergisinden müstesnadır. (Bu istisna, A.Ş.lerin portföylerinde bulunan başka şirketlere ait hisse senetlerinin elden çıkarılmasından sağlanan kazançları kapsamamaktadır.Ancak Kanunun 5. maddesinin (1/e) bendinde yer alan şartların mevcut olması kaydıyla başka şirketlere ait hisse senetlerinin elden çıkarılmasından sağlanan kazançların %75’i için kurumlar vergisi istisnasından yararlanılması mümkündür. ) Bu istisna daha önce, eski Kurumlar Vergisi Kanunu’nda da yer almaktaydı.
◈ Emisyon primleri, Tekdüzen Muhasebe Sistemi Uygulamasında sermaye yedeği olarak kabul edilmekte ve bir bilanço hesabı olan “520-Hisse Senedi İhraç Primleri” hesabında izlenmektedir. Dolayısıyla, emisyon primleri (hisse senedi ihraç primleri), gelir hesapları ile ilişkilendirilmemekte ve gelir tablosu hesaplarına intikal ettirilmemektedir.
◈ Öte yandan, emisyon primleri kurumlar vergisi uygulamasında, kurum kazancının bir unsurudur. Halböyle olunca, emisyon primlerinin ticari bilanço kârına eklenmeksizin, doğrudan istisna olarak kurum kazancından düşülmesi kurumlar vergisi matrahının eksik hesaplanmasına yol açacaktır. Bu nedenle emisyon primlerinin, bir taraftan kanunen kabul edilmeyen gider olarak ticari bilanço kârına eklenmesi suretiyle mali kâra ulaşılması, diğer taraftan da istisnalar arasında gösterilerek kurumlar vergisi matrahından düşülmesi gerekir. (eklendiği belirtilirse bu işlemleri yapmana zaten gerek yoktur.) Çünkü Emisyon Primi 500’lü hesaplarda muhasebeleştirilmekte olup, 600’lü hesaplara intikal ettirilmemektedir. Emisyon primi kazanç istisnası, kurumlar vergisi beyannamesinin “Zarar Olsa Dahi İndirilecek İstisna ve İndirimler” tablosunda yer alan “Emisyon Primi Kazancı (K.V.K. Mad. 5/1-ç)” satırında gösterilerek kurum kazancından düşülecektir.
◈ Emisyon Primi kazancı istisnasında istisna %100 olarak uygulanmaktadır.
Emisyon Primi’nin Muhasebeleştirilmesi
(A) A.Ş.’nin sermayesi 600.000 TL’dir. Şirket bu sermayesinin 900.000 TL’ye çıkarılması konusunda karar almış ve artırılan 300.000 TL nominal bedelli hisse senedini 500.000 TL’ye başka bir şirket almıştır.
- İhraç bedeli – nominal bedel = Emisyon primi
- 500.000 – 300.000 = 200.000
a) Hisse Senetlerinin Çıkarılması
——————————- / ——————————–
501 Ödenmemiş Sermaye 300.000,-
500 Sermaye 300.000
——————————- / ———————————
b) Hisse Senetlerinin Satılması
——————————- / ——————————–
102 Bankalar 500.000,-
501 Ödenmemiş Sermaye 300.000
520 Hisse Senedi İhraç Primleri 200.000
——————————- / ———————————
c) Emisyon Priminin Dönem Karına Aktarılması
——————————- / ——————————–
520 Hisse Senedi İhraç Primleri 200.000,-
679 Diğer Olağandışı Gelir ve Karlar 200.000
——————————- / ———————————
