Yenileme Fonu Uygulaması

Vergi Usul Kanunu’nun 328’inci ve 329’uncu maddelerinde, amortismana tabi iktisadi kıymetlerin;

– Satışından (veya)

– Doğal afetler nedeniyle zarar görmelerinden dolayı alınan sigorta tazminatından, doğan kar, belli şartlarda yenileme fonuna alınabilir.

– Yenileme fonuna alınan kar ile satılan veya zayi olan kıymetin yenilenmesi öngörülmüştür.

More...

Amortismana tabi malların satılması:

MADDE 328 - Amortismana tabi iktisadi kıymetlerin satılması halinde alınan bedel ile bunların envanter defterinde kayıtlı değerleri arasındaki fark kâr ve zarar hesabına geçirilir. İşletme hesabı esasında defter tutan mükelleflerle serbest meslek kazanç defteri tutan mükellefler bu farkı defterlerinde hasılat veya gider kaydederler. (Kanunun Lafzında sadece Bilanço esasında defter tutulması gerektiği anlaşılıyor.)

Amortisman ayrılmış olanların değeri ayrılmış amortismanlar düşüldükten sonra kalan meblağdır. Devir ve trampa satış hükmündedir. Şu kadar ki, satılan iktisadi kıymetlerin yenilenmesi ( aynı nitelikte ), işin mahiyetine göre zaruri bulunur (veya) bu hususta işletmeyi idare edenlerce karar verilmiş ve teşebbüse geçilmiş olursa bu takdirde, satıştan tahassül eden kâr, yenileme giderlerini karşılamak üzere, pasifte geçici bir hesapta azami üç yıl süre ile tutulabilir.

Her ne sebeple olursa olsun bu süre içinde kullanılmamış olan kârlar üçüncü yılın vergi matrahına eklenir. Üç yıldan önce işin terki, devri veya işletmenin tasfiyesi halinde bu kârlar o yılın matrahına eklenir.

- Yani devirde matraha ilave olunuyor, devralan bunu kullanamıyor.

Yukarıdaki esaslar dahilinde yeni değerlerin iktisabında kullanılan kâr, yeni değerler üzerinden bu Kanun hükümlerine göre ayrılacak amortismanlara mahsup edilir. Bu mahsup tamamlandıktan sonra itfa edilmemiş olarak kalan değerlerin amortismanına devam olunur.

Amortismana tabi malların sigorta tazminatı:

MADDE 329 - Yangın, deprem, sel, su basması gibi afetler yüzünden tamamen veya kısmen ziyaa uğrıyan amortismana tabi iktisadi kıymetler için alınan sigorta tazminatı bunların değerinden (Amortisman uygulananlarda ayrılmış olan amortisman çıktıktan sonra kalan değerden) fazla veya eksik olduğu takdirde farkı kâr veya zarar hesabına geçirilir. Şu kadar ki, alınan sigorta tazminatı ile ziyaa uğrayan malların yenilenmesi işin mahiyetine göre zaruri bulunur veya bu hususta işletmeyi idare edenlerce karar verilmiş ve teşebbüse geçilmiş olursa bu takdirde tazminat fazlası, yenileme giderlerini karşılamak üzere, pasifte geçici bir hesapta azami üç yıl süre ile tutulabilir. Bu süre içinde kullanılmamış olan tazminat farkları kâra ilave olunur. Üç yıldan önce işin terki, devri veya işletmenin tasfiyesi halinde bu tazminat fazlası, o yılın matrahına eklenir. Yukarıdaki esaslar dahilinde yeni değerlerin iktisabında kullanılan tazminat fazlası, yeni değerler üzerinden bu Kanun hükümlerine göre ayrılacak amortismanlara mahsup edilir. Bu mahsup tamamlandıktan sonra itfa edilmemiş olarak kalan değerlerin amortismanına devam olunur.

YENİLEME FONU AYIRABİLMEK İÇİN GEREKLİ ŞARTLAR:

1- Bilanço Esasına Göre defter tutulması gerekir. (Ama Serbest meslek erbabının da yararlanabileceği yönünde çok sayıda özelge mevcut) (yani serbest meslek erbabı da yararlanabilecektir.)

2- İktisadi kıymetin yenilemesinin zaruri bulunması veya yenilemesine karar verilmiş olup teşebbüse geçilmiş olması gerekir.

3- Satın alınacak iktisadi kıymetin daha önce satılan kıymetle aynı nitelikte olması gerekir.

4- Satılan ve yenilenecek olan iktisadi kıymet, amortismana tabi olmalıdır.

5- Yenileme Fonunun Kullanım Süresi:

VUK’un 328 ve 329’uncu maddelerinde yenileme fonunun pasif geçici hesapta en fazla üç yıl tutulabileceği ve her ne sebeple olursa olsun bu süre içerisinde kullanılmamış olan karların, üçüncü yılın vergi matrahına ekleneceği belirtilmiştir.

Maliye Bakanlığı’nın görüşü 3 yıllık sürenin hesabına satışın yapıldığı yılın dahil olduğudur.

Yani süre: satışın yapıldığı yıl + izleyen 2 yıldır.

Konu ile iglili özelge aşağıdaki gibidir:

*Maliye Bakanlığı’nın konuyla ilgili verdiği Özelge’de “Şirketiniz aktifinde kayıtlı binanın …/2008 tarihindeki satışından elde edilen kârın yenileme fonuna alınmasının başlangıcı olarak satışın gerçekleştiği …/2008 tarihinin dikkate alınması, bu tarih itibarıyla tesis edilen yenileme fonunun en geç 31/12/2010 tarihi itibarıyla kullanılmış olması, 31/12/2010 tarihine kadar kullanılmamış olması halinde ise 2010 hesap dönemi kurumlar vergisi matrahınıza ilave edilmesi gerekmektedir.” şeklinde görüş bildirmiştir. (10.09.2011 tarih ve B.07.1.GİB.4.34.19.02-019.01-1569 sayılı Özelge.)

6- Yeni Alınan İktisadi Kıymetlerin Amortismanı:

Yine aynı özelgede, «mevcut binanın yenilenmesi amacıyla yapılan bina satışından elde edilen kâra ilişkin yenileme fonuna alınan tutarın ne şekilde kullanılacağı ve kullanımı açısından başlangıç ve bitiş tarihlerinin hangi tarih olduğu hususlarında mükellefe; Yenileme fonuna alınmış kârın kullanılarak 3 yıllık süre içerisinde işin mahiyetine uygun bir bina alınmış olması halinde, yeni alınan binanın iktisabında kullanılan kâr, 3 yıllık süreyle sınırlı olmaksızın yeni alınan bina için Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre belirlenen faydalı ömür ve amortisman oranı dikkate alınarak ayrılacak amortismanlara mahsup edilecektir.» şeklinde görüş bildirmiştir.

(10.09.2011 tarih ve B.07.1.GİB.4.34.19.02-019.01-1569 sayılı Özelge.)

Maliye Bakanlığı’nın benimsediği görüşe göre, fona alınma işleminden itibaren 3 yıllık süre içerisinde yeni iktisadi kıymet edinilmesi halinde fondaki tutar, 3 yıllık süreyle sınırlı olmaksızın yeni alınan bina için Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre belirlenen faydalı ömür ve amortisman oranı dikkate alınarak ayrılacak amortismanlara mahsup edilecektir.

Önemli Nokta

Yani Yeni Amortismana Tabi İktisadi Kıymet 3 Yıl İçerisinde Alınmışsa Yenileme Fonuna Aktarılan Tutar Süre İle Sınırlı Olmaksızın Yeni Alınan Atik'in Amortismanında Kullanılabilecektir.

7-Yenileme Fonu Tutarı: İktisadi kıymetin satışı ya da alınan sigorta tazminatı nedeniyle oluşan kar kadar olabilir.

Yenileme Fonu Uygulamasının Muhasebeleştirilmesi

SABİT KIYMETİN SATIŞ KAYDI
KARIN YENİLEME FONUNA ALINMASI
AMORTİSMANIN YENİLEME FONUNDAN MAHSUBU

Amortismana tabi iktisadi kıymet elden çıkarıldığında, bu işlem sonucunda oluşan kar öncelikle 679 - Diğer Olağandışı Gelir ve Karlar Hs.'na aktarılmalıdır.